Tọa đàm khoa học “Nghiên cứu phục dựng nỏ Liên Châu thời An Dương Vương”
Ngày 6/8/2020 Trung tâm Hà Nội học và Phát triển Thủ đô (Viện Việt Nam học và Khoa học Phát triển, Đại học Quốc gia Hà Nội) phối hợp cùng Hội Sử học Hà Nội tổ chức Tọa đàm khoa học “Nghiên cứu phục dựng nỏ Liên Châu thời An Dương Vương”.
ọa đàm thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia và các nhà khoa học trong nước như: GS.TSKH. Trung tướng Phạm Thế Long (Nguyên Giám đốc Học Viện Kỹ thuật Quân sự); TS. Thiếu tướng Nguyễn Xuân Năng (Nguyên Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam); Đại tá, PGS.TS Lê Đình Sỹ(Nguyên Phó Viện trưởng, Viện Lịch sử Quân sự); Đại tá Đỗ Mạnh Cường (Tổng Biên tập Tạp chí Lịch sử Quân sự); GS.TS Phạm Hồng Tung (Viện trưởng Viện Việt Nam học và Khoa học Phát triển); PGS.TSTống Trung Tín (Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam); Nhà báo Nguyễn Quốc Phong (Nguyên Phó Tổng biên tập Báo Thanh niên); TS. Trần Việt Anh (Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội); TS. Nguyễn Văn Sơn (Chủ tịch Hội Sử học Hà Nội)…
Tọa đàm đã giới thiệu các nghiên cứu về phục dựng nỏ Liên Châu thời An Dương Vương của Kỹ sư Vũ Đình Thanh – cán bộ nghiên cứu tại cơ quan Nghiên cứu phát triển Almaz trong Tổ hợp Almaz Antey thuộc Liên bang Nga. Kỹ sư Vũ Đình Thanhđã thuyết trình về các nghiên cứu nỏ Liên Châu của mình. Diễn giả cho rằng “trước đây, nhiều người nghĩ chi tiết “nỏ thần” có thể bắn một lần được hàng trăm mũi tên và bách phát bách trúng” là hư cấu, nhưng qua nghiên cứu tôi thấy đây là việc hoàn toàn có khả năng xảy ra. Chiếc nỏ thần thể hiện cho sự thông minh, sáng tạo của người Việt và đó là minh chứng cho sự phát triển trong sản xuất, chế tạo vũ khí bảo vệ quốc gia, dân tộc”. Trong khuôn khổ Tọa đàm, các đại biểu đã chứng kiến Kỹ sư Vũ Đình Thanh bắn thử chiếc nỏ của ông sáng chế, với bốn lượt bắn thử nghiệm 01 tên, 03 tên, 06 tên và 09 tên. Theo Kỹ sư Vũ Đình Thanh, nếu làm mô hình lớn hơn, các ống đựng tên lớn hơn, nỏ có thể bắn được cùng lúc 30 mũi tên, với độ bắn xa khoảng 1.000m.
GS.TS Nguyễn Quang Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Hà Nội học và Phát triển Thủ đô khẳng định: “Thành tựu lớn nhất của Sử học nước ta là phương pháp nghiên cứu Sử học liên ngành, trong đó có vai trò đặc biệt quan trọng của Khảo cổ học, đã chứng minh một cách thuyết phục thời đại Hùng Vương dựng nước Văn Lang, An Dương Vương thành lập nước Âu Lạc là các thời đại lịch sử có thật của Việt Nam, trong khung niên đại văn hóa Đông Sơn thuộc sơ kỳ thời đại đồ Sắt nằm trong khoảng thiên niên kỷ thứ nhất trước công nguyên. Cùng với lịch sử thời đại dựng nước đầu tiên trên lãnh thổ Việt Nam, câu chuyện Nỏ Thần của An Dương Vương cũng dần dần được sáng tỏ”; “Chắc chắn đến giờ phút này không còn ai thắc mắc hay hoài nghi huyền thoại nỏ Liên Châu của An Dương Vương bắn một phát sát thương được nhiều quân Triệu Đà nhưng nỏ Liên Châu được thiết kế ra sao và sử dụng thế nào thì vẫn đang còn là bí ẩn, cần phải tiếp tục được giải mã”.
PGS.TS Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam đã đánh giá cao tinh thần nghiên cứu của Kỹ sư Vũ Đình Thanh: “Bước đầu mô phỏng một nguyên lý có thể chứng minh, có thể thực hành, ít ra có thể tin là có một cái nỏ Liên Châu của các cụ ngày xưa. Trong thực tế, chúng ta đã tìm ra lò đúc, khuôn đúc, kho mũi tên. Ở thành Cổ Loa còn tìm thấy hệ thống lò đúc liên hoàn, nó không chỉ đúc tên đồng mà đúc vũ khí của An Dương Vương. Tìm thấy cả những khuôn đúc lao đồng, nhưng chưa tìm được nỏ nào bắn được 10 phát, trăm phát một lúc, do đó, nếu giải mã xong nỏ bắn thế nào thì câu chuyện nỏ thần sẽ trở nên rất sinh động”.
TS. Trần Việt Anh, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội cung cấp thông tin: “Trung tâm đã tham gia nhiều nghiên cứu liên quan đến nỏ Liên Châu thời An Dương Vương. Gần đây nhất phối hợp nghiên cứu với Viện Lịch sử quân sự và Bảo tàng Lịch sử quân sự. Lúc đó, nỏ có bắn được nhưng khi bắn 4 – 5 mũi tên thì khả năng trúng đíchlà rất thấp. Thực nghiệm của Kỹ sư Vũ Đình Thanhcho thấy nỏ có thể bắn nhiều mũi tên một lượt. Điều này khả thi hơn”. Cũng theo TS. Trần Việt Anh, hiệnnay tại khu di tích Cổ Loa các công trình kiến trúchiện còn đều ở giai đoạn muộn như đình, đền, chùa. Vì thế, các nhà quản lý di sản rất mong muốn có những câu chuyện, hiện vật để kết nối với du khách, tạo thành những sản phẩm du lịch cho du khách trảinghiệm. Vì vậy, khu di tích Cổ Loa sẵn sàng trưng bày nghiên cứu của Kỹ sư Vũ Đình Thanh để công chúng có thể tham quan và thử nghiệm.
Phát biểu Tổng kết tọa đàm, GS.TS Nguyễn Quang Ngọc nhấn mạnh “Chuyện nỏ thần An Dương Vương được ghi lâu đời, từ thế kỷ thứ 4 sử Trung Quốc cũng ghi rõ, tuy nhiên có phần thần thánh hóa. Trong bộ Việt sử lược thời Trần cũng ghi rõ chuyện này. Tuy nhiên, càng về sau, chuyện càng thêm chi tiết mới và huyền thoại hóa cao độ, đến mức quên đi lõi lịch sử. Gần đây chúng ta đã phát hiện mũi tên đồng, kho đúc mũi tên đồng tại khu vực Cổ Loa…Nếu nguyên lý của Kỹ sư Vũ Đình Thanh nghiên cứu hợp lý và nỏ có thể bắn như vậy thì rõ ràng nó càng chứng minh chuyện nỏ thần là có thật. Nó cũng chứng minh An Dương Vương có thật, nước Âu Lạc có thật, thời Hùng Vương dựng nước là có thật. Đó là câu chuyện lớn của lịch sử Việt Nam”. GS.TS Nguyễn Quang Ngọc khẳng định chiếc nỏ thần thể hiện cho sự thông minh, sáng tạo của người Việt và đó là minh chứng cho sự phát triển trong sản xuất, chế tạo vũ khí bảo vệ quốc gia, dân tộc. Những nghiên cứu và sáng chế của Kỹ sư Vũ Đình Thanh về mô phỏng, phục dựng nỏ Liên Châu dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn là một trong một nghiên cứu có ý nghĩa, giúp chúng ta nhận diện ngày càng rõ nét hơn các bí mật liên quan đến “nỏ thần” của An Dương Vương. Tuy nhiên, để có cái nhìn đa chiều, đa diện hơn về việc phục dựng lại nỏ Liên Châu thời An Dương Vương chúng ta cần tiếp tục đầu tư, nghiêncứu một cách liên ngành như sử học, khảo cổ học, dân tộc học, kỹ thuật quân sự…
Bùi Thị Thu Phương
