Khai mạc chương trình “Tết Đoan Ngọ xưa và nay” năm 2022 tại Hoàng thành Thăng Long

Ngày 1/6/2022, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội đã khai mạc chương trình “Tết Đoan Ngọ xưa và nay” tại khu di sản Hoàng thành Thăng Long. Điểm nhấn của chương trình là hoạt động thể nghiệm nghi lễ ban quạt trong cung đình xưa.

Vào thời Lê, vua và triều đình long trọng tổ chức nghi lễ cúng tế tổ tiên, lễ thường triều và ban yến, ban quạt cho các quan thể hiện quyền uy của bậc thiên tử và mang giá trị nhân văn sâu sắc. Các nghi thức tế lễ được tổ chức ở Thái Miếu và điện Chí Kính. Ngày Tết Đoan Ngọ có một nghi lễ đặc biệt là lễ ban quạt. Nhà vua tiến hành ban quạt cho các quan. Lễ ban quạt cho các quan được tổ chức thể hiện quyền uy của bậc thiên tử. Để chuẩn bị cho nghi lễ này, triều đình giao cho bộ Hộ cấp phát tiền công để chuẩn bị quạt ban trong ngày Tết Đoan Ngọ. Làng Đào Xá thuộc tổng Ngọc Cục, huyện Đường An, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương xưa (nay là làng Đào Quạt, xã Bãi Sậy, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên) được giao trọng trách làm quạt ban. Quạt sau khi làm xong được đệ tiến vào Văn miếu, Vũ miếu và vua sai ban cho Hoàng thân, Vương thân, quan văn võ đang tại chức, binh doanh các cơ, đội thuộc Bộ. Trong thời tiết nóng bức của ngày Tết Đoan Ngọ, nghi thức ban quạt là sự thể hiện sự quan tâm đặc biệt của nhà vua giành cho các quan. Ân điển ban quạt của nhà vua còn ý nghĩa sâu sắc là ban “Phúc lành, Sức khỏe, Bình an”.

Lễ ban quạt được tái hiện tại sân điện Kính Thiên với sự tham gia của Hội di sản văn hóa Thăng Long, Ỷ Vân hiên và đông đảo du khách.

Tham quan không gian trưng bày, du khách cũng được tìm hiểu những phong tục dân gian độc đáo, lâu đời của cha ông ta như tục giết sâu bọ, tục hái lá làm thuốc, tục đeo bùa ngũ sắc; gặp gỡ các nghệ nhân để tìm hiểu quy trình làm quạt, ẩm thực dân gian và thưởng thức hương vị ngày tết Đoan Ngọ…

Phát biểu khai mạc chương trình, ông Nguyễn Thanh Quang cho biết: Chương trình Tết Đoan Ngọ năm nay là hoạt động nhằm tôn vinh các giá trị văn hóa của dân tộc, phát huy các giá trị văn hóa cung đình. Chúng tôi mong muốn mang đến cho du khách những sản phẩm du lịch đặc sắc, đậm dấu ấn văn hóa truyền thống. Chương trình Tết Đoan Ngọ sẽ trở thành một sự kiện được tổ chức thường niên tại khu di sản Hoàng thành Thăng Long, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể và giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.

Lần đầu tham dự chương trình, Ông Christian Manhart, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam bày tỏ: Tôi được biết Tết Đoan Ngọ là một phong tục truyền thống tốt đẹp ở Việt Nam, là dịp để người dân tưởng nhớ tổ tiên, duy trì các phong tục và kinh nghiệm dân gian lành mạnh trong thời khắc chuyển giao từ mùa Xuân sang mùa Hạ. Đây cũng là dịp để thúc đẩy mối liên kết giữa di sản vật thể và di sản phi vật thể – và chỉ khi chúng ta duy trì mối liên kết này, đồng thời thực hành phi vật thể thì chúng ta mới có thể giữ cho di sản vật thể sống động và tồn tại lâu dài. Hoạt động trưng bày và tái hiện nghi lễ cung đình trong dịp tết Đoan Ngọ tại di sản Hoàng thành Thăng Long là một cách làm rất ý nghĩa để lồng ghép nét truyền thống vào cuộc sống hiện đại của người Việt Nam và của giới trẻ nói riêng.

Tết Đoan Ngọ là hoạt động thể nghiệm các kết quả nghiên cứu nhiều năm qua của Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội trong chương trình nghiên cứu giá trị văn hóa phi vật thể của của khu di sản, những giá trị tạo nên hồn cốt của Hoàng thành Thăng Long.

Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội