Di tích lịch sử cách mạng Nhà D67 trên trục chính tâm của Hoàng thành

Đó là nhà D67 mà tên đầy đủ là Phòng họp của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương.

Năm 1966, Mỹ bắt đầu dùng không quân đánh phá Thủ đô Hà Nội. năm 1967, mức độ đánh phá ngày càng ác liệt. Để đảm bảo nơi làm việc của cơ quan Tổng hành dinh trong chiến tranh, Bộ Quốc phòng quyết định xây dựng một ngôi nhà trong khu A, Sở chỉ huy, Bộ Quốc phòng (Hành cung thành Hà Nội thời Nguyễn). Ngôi nhà thiết kế và xây dựng vào năm 1967, được gọi là nhà D67.

Di tích lịch sử – cách mạng Nhà D67 gắn với hoạt động của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (năm 1976 về trước là Đảng Lao động Việt Nam), Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng Tham mưu trường Quân đội Nhân dân Việt Nam từ tháng 9 năm 1968. Nhà D67 là một thành tố cơ bản của Tổng hành dinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Trong di tích Nhà D67 có Phòng họp của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương: Phòng làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Phòng làm việc của Đại tướng Văn Tiến Dũng.

Nhà D67 là một trong những công trình kiến trúc quân sự ít ỏi trong kháng chiến chống Mỹ còn tương đối nguyên vẹn. Nguyên nhân chính là do công trình được xây dựng bằng vật liệu bền vững: sắt, thép, gạch, cát, xi măng, khi có hiện tượng hư hỏng, công trình được sửa chữa kịp thời, mặt khác, công trình nằm trong khu vực nghiêm mật, được bảo vệ chu đáo.

Nhìn bề ngoài Nhà D67 là một ngôi nhà mái bằng bình thường, kích thước: 43,02 x 20,85m, chiều cao đỉnh mái 7,89m, nằm dưới lùm cây. Chỉ khi vào bên trong, yếu tố quân sự mới hiện rõ, tường dày 0,6m, cách âm, cửa có 2 lớp: lớp ngoài bằng thép tấm dày 1cm. Trên mái có 1 lớp cát, cản được mảnh rốc két và mảnh bom thong thường. Hành lang sau thong với hai cửa xuống hầm ngầm. Cửa hầm làm bằng thép tấm.

Phòng họp của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương có 4 cửa: phòng làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Đại tướng Văn Tiến Dũng vó 2 cửa. Khi xảy ra sự cố, có thể nhanh chóng thoát ra ngoài hoặc xuống hầm ngầm. Bên trong không có hệ thống ghi âm, ghi hình, chống đột nhập.

Hầm D67 (hầm Quân ủy Trung ương) được xây dựng năm 1967 cùng với nhà D67. Hầm sâu 9m, được xây dựng kiên cố để chống bom. Hầm có ba tầng cầu thang lên xuống.

Cầu thang phía nam thông với Nhà con rồng, hai cầu thang phía Bắc thông với nhà D67. Đây là nơi họp của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương khi cần thiết và là phần quan trọng trong kết cấu nhà D67.

Nhà D67 là một công trình kiến trúc quân sự giản dị nhưng giá trị sử dụng rất cao. Trong 7 năm, ngôi nhà bảo đảm an toàn cho Bộ Thống soái tối cao làm việc, hoạch định chủ trương, chỉ đạo tôt chức thực hiện thắng lợi giai đoạn cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Nhà D67 một trong các di tích văn hóa quân sự quí giá thời đại Hồ Chí Minh ở thế kỉ 20.