Những di sản thế giới trong thành phố Malacca – Malaysia
Sau khoảng 2 tiếng đi xe ôtô từ thủ đô Kualalumpur về phía Nam đất nước, đi ngang qua những rừng cọ ngút ngàn bạn sẽ đến với thành phố Malacca êm đềm và cổ kính.
Thành phố Malacca được ví như một Venice của châu Á nhờ vẻ đẹp êm đềm của sông nước và những ngôi nhà gỗ cổ kính soi bóng xuống dòng sông. Nơi đây lưu giữ những nét lịch sử quý báu của Mã lai, nơi từng là thương cảng sầm uất nhất của đất nước này từ hơn 500 năm về trước. Malacca tiếp nhận rất nhiều văn hóa phương Tây qua việc giao thương. Thành phố Malacca cổ kính thanh bình với những kiến trúc Bồ Đào Nha, Anh. Nơi nào trong khu trung tâm, du khách cũng có thể chạm mặt với những di tích cổ. Thành phố bên eo biển này đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới từ tháng 7 năm 2008.
Thành phố Malacca xinh đẹp bên sông.
Là cố đô, thành phố cổ xưa nhất của Malaysia, Malacca từng là nơi tụ họp sầm uất của các thương nhân đến từ nhiều quốc gia. Sự giao thương quốc tế, cũng như quá trình xâm chiếm của nhiều cường quốc đã khiến Malacca tồn tại nhiều màu sắc dân tộc và những đạo giáo khác nhau, hiện diện trong đời sống, kiến trúc và tôn giáo. Du khách rất dễ dàng nhận ra sự hòa hợp giữa các nền văn hóa Trung Hoa, Bồ Đào Nha, Hà Lan và Anh cùng tồn tại với hình ảnh đạo Hồi trong trang phục kín đáo của các thiếu nữ.
Với hướng gió thuận lợi, nguồn nước ngọt dồi dào và vùng bờ biển có thể tiếp nhận tàu thuyền lớn neo đậu, Malacca từng là thương cảng lớn quan trọng của khu vực Đông Nam Á trong nhiều thế kỷ.
Lịch sử Malacca bắt đầu vào năm 1403, khi Hoàng tử Parameswara xứ Sumatra bị lưu đày tìm chốn dung thân tại một làng chài nhỏ phía bờ biển đối diện cố hương. Truyền thuyết kể rằng, vừa đặt chân tới đây Hoàng tử được chứng kiến cảnh một chú hươu nhỏ bị con chó đuổi cùng đường đã quay lại húc con chó kia xuống sông. Coi đây là điềm tốt báo hiệu miền đất lành, Hoàng tử quyết định xây dựng thành phố ở đây và gọi là Malacca theo tên loài cây mà ông đã ngồi nghỉ dưới vòm xanh của nó khi chứng kiến cảnh ngoạn mục trên
Dòng sông Malacca vắt ngang chia thành phố thành hai nửa Đông – Tây rõ rệt. Phía Đông là khu trung tâm mang dáng dấp của những khu phố cổ theo kiến trúc của châu Âu. Ở đây có những dãy nhà cổ cao hai, ba tầng sơn màu đỏ hay màu cam điểm xuyết thêm những khung cửa xanh lá mạ, nằm giữa vườn cây xanh mát.
Khu vực trung tâm của Malacca được ví như một bảo tàng lịch sử khổng lồ, nơi lưu giữ nhiều di tích tôn giáo và văn hóa cổ kính. Khu vực này được chia hai nửa Đông – Tây với dòng sông Malacca là ranh giới. Phía Đông của sông Malacca là những khu phố kiểu cũ châu Âu, với nhiều ngôi nhà gỗ có từ thế kỷ 17 của giới quý tộc xưa và những ngôi nhà nhiều mái với cột đá chạm trổ cầu kỳ nằm giữa những vườn cây xanh. Trong khi đó, phía Tây là khu phổ cổ mang đậm dấu ấn của người Hoa. Được coi là điển hình về quy mô, kiến trúc và tính chất cổ xưa của một di sản, khu phố cổ Malacca thường được ví như một Hội An của Malaysia.
Từ trung tâm thành phố, băng qua chiếc cầu vắt qua con sông Malacca về phía Tây là khu phố người Hoa sầm uất và đầy màu sắc. Khu phố này được coi là điển hình về quy mô, kiến trúc của một khu phố cổ. Khu phố này đã được khách du lịch thích thú khi len lỏi vào khu chợ trời được họp vào ngày cuối tuần giữa lòng phố cổ, giữa tiếng mời chào lanh lảnh của những cô gái người Hoa, thưởng thức món ăn đường phố.
Giữa không gian tấp nập ấy, thanh âm trong trẻo của tiếng vĩ cầm của một người nghệ sĩ già bên hè phố như níu chân du khách, khiến những mệt mỏi, phiền muộn dường như tan biến. Khác với những nơi sôi động, vẫn còn một Malacca tĩnh lặng, thanh bình với những nếp nhà hai tầng tường trắng mái đỏ giữa um tùm cây lá, với những cây râm bụt làm hàng rào bên cạnh dòng sông Malacca êm đềm.
Khi vượt lên trên ngọn đồi cao xanh mướt cỏ và xen lẫn bụi hoa vàng rực, bạn có thể đắm mình trong tiếng chim hót líu lo, ngắm thành phố Malacca bên dưới với những nếp nhà xinh xắn. Xa xa tầm mắt là vịnh Malacca bên bờ Ấn Độ Dương xanh thẳm. Trên đỉnh đồi, Thánh đường Pauls chỉ còn là phế tích với những bức tường đá hoang lạnh, loang lổ dấu vết thời gian và tượng Saphia cụt tay in hình giữa vòm trời. Ở trung tâm thành phố, dưới chân nhà thờ Melaka, những thảm hoa rực rỡ khoe sắc dưới làn nắng thu vàng dịu nhẹ.
Gần đó là pháo đài A’Famosa, một trong những công trình lưu giữ nét kiến trúc phương Tây ở châu Á. Nơi này từng là một quần thể kiến trúc rộng lớn nhưng sau khi bị thực dân Hà Lan xâm lược, tất cả đã dần biến mất, hiện chỉ còn di tích tường thành sót lại.
Quá khứ dường như ùa về khi bạn chạm tay vào những cỗ pháo, những chiếc xe chiến sự xù xì, những bức tường loang lổ…, chứng tích những ngày chiến tranh trên mảnh đất này. Giờ đây, trong nắng chiều, tất cả dường như chỉ còn là ký ức, là hoài niệm trong lòng du khách khi đặt chân đến thành phố xinh đẹp này.
Malacca còn được xem là thành phố bảo tàng. Ở Malacca có khoảng 15 bảo tàng như bảo tàng biển được thiết kế như chiếc thuyền buồm Flora de la Mar do đô đốc hải quân của Bồ Đào Nha là Alfonso de Albuquerque chỉ huy bị đắm ngoài khơi Malacca khi xưa; các bảo tàng của người Hồi giáo; Bảo tàng tưởng niệm độc lập đang lưu giữ các tài liệu liên quan đến thời kỳ Malaysia thoát khỏi nước thuộc địa chuyển thành một nước độc lập…
Giữa khung gian trầm mặc, thơ mộng, còn gì tuyệt bằng việc ngồi cùng một người tri kỷ trong một tiệm cà phê nhỏ bên dòng Malacca, ngắm một nhành hoa nở bên sông phô bày vẻ đẹp rực rỡ hay từng đôi tình nhân tay trong tay sóng bước. Khi ánh hoàng hôn buông nhẹ, những con thuyền chở khách lướt nhẹ trên dòng nước êm đềm, gió từ mặt sông thổi vào quyện với mùi cà phê thơm nức, bạn sẽ thấy cuộc sống dường như chậm lại, thư thái hơn.
Tạm biệt Malacca, tạm biệt đất nước Maylaysia xinh đẹp, trong lòng bạn sẽ còn thấp thoáng một thành phố bình yên và cổ kính với bài hát vang lên trên con thuyền lướt nhẹ trên sông trong ráng chiều vương vất.
Bùi Thị Thu Phương
(Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội)
