Tọa đàm khoa học “Kinh đô Thăng Long – Hà Nội từ tư liệu lịch sử đến những kết quả nghiên cứu mới”

Ngày 17/12/2021, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội đã tổ chức tọa đàm khoa học “Kinh đô Thăng Long – Hà Nội từ tư liệu lịch sử đến những kết quả nghiên cứu mới”. Tham dự tọa đàm có các nhà khoa học, nhà nghiên cứu đến từ Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, Hội đồng tư vấn khoa học, Viện Bảo tồn Di tích, Bảo tàng lịch sử Việt Nam, Trường Đại học KHXH và Nhân văn, Trung tâm Văn hóa Khoa học Văn Miếu Quốc Tử Giám….cùng với các đại biểu tham dự trực tuyến tại các điểm cầu: Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế, Thành Nhà Hồ…

Trong những năm qua, công tác nghiên cứu diễn giải Kinh đô Thăng Long – Hà Nội được chú trọng và tiếp cận từ nhiều góc độ. Thực hiện cam kết gồm 8 điểm của Thủ tướng Chính phủ với Ủy ban Di sản Thế giới về bảo tồn, phát huy giá trị di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long, công tác khai quật khảo cổ học được triển khai hàng năm đã phát hiện nhiều loại hình vật liệu kiến trúc đặc sắc như những cấu kiện gỗ sơn son thếp vàng, ngói rồng men xanh lục, men vàng lợp mái kiến trúc, mô hình tháp đất nung men xanh lục… Những kết quả mới về khảo cổ học cũng đã góp phần nhận diện mặt bằng cấu trúc khu vực chính điện Kính Thiên, từ đó làm rõ hơn nữa những giá trị cốt lõi của khu di sản, phục vụ công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản.

Tọa đàm khoa học “Kinh đô Thăng Long – Hà Nội từ tư liệu lịch sử đến những kết quả nghiên cứu mới” đã bổ sung thêm nguồn tư liệu tìm hiểu và xác định chức năng của khu vực Chính điện Kính Thiên trước thời Lê sơ, với việc phát hiện các dấu tích thời Lý là thời đại thành lập Thăng Long và thời Trần là thời kỳ nối tiếp và phát triển Thăng Long; cung cấp các chứng cứ khoa học cho quá trình nghiên cứu các công trình kiến trúc tại Hoàng thành Thăng Long, cụ thể là giai đoạn thời Lê về loại hình vật liệu kiến trúc, cấu kiện kiến trúc…; Kết quả nghiên cứu khảo cổ học mới những năm gần đây cũng là những luận cứ khoa học thuyết phục góp phần thực hiện đề án Nghiên cứu khôi phục không gian Chính điện Kính Thiên tại Hoàng thành Thăng Long.

Ban tổ chức đã nhận được 18 tham luận, cùng nhiều ý kiến phân tích, thảo luận trực tiếp tại hội nghị, tập trung vào hai chủ đề: Kinh đô Thăng Long – Hà Nội từ tư liệu đến diễn giải di tích; Diễn giải hình ảnh trong hành trình phát huy giá trị di sản.

Phát biểu khai mạc tọa đàm, ông Nguyễn Thanh Quang, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội khẳng định: “Tọa đàm khoa học Kinh đô Thăng Long – Hà Nội từ tư liệu lịch sử đến những kết quả nghiên cứu mới nhằm bước đầu công bố kết quả nghiên cứu, diễn giải Kinh đô Thăng Long – Hà Nội; thảo luận, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm giữa các chuyên gia, nhà nghiên cứu về nghiên cứu khoa học, đặc biệt nghiên cứu, diễn giải góp phần phục dựng các công trình kiến trúc trên cơ sở kết quả nghiên cứu khảo cổ học thực tế đã triển khai tại các khu di tích/di sản tương đồng khác. Những kết quả đó là cơ sở khoa học cho chúng ta thực hiện tốt hơn những cam kết của Thủ tướng Chính phủ với UNESCO, thực hiện các văn bản chỉ đạo của Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch, Thành ủy – UBND thành phố Hà Nội; và đây cũng là những luận cứ khoa học thuyết phục góp phần thực hiện đề án Nghiên cứu khôi phục không gian Chính điện Kính Thiên tại Di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long ”.

PGS.TS Tống Trung Tín (Hội Khảo cổ học Việt Nam) nhận định: Các đợt khai quật thăm dò, bước đầu làm rõ được một phần các dấu tích kiến trúc Lý – Trần – Lê từ Ðoan Môn đến thềm rồng điện Kính Thiên. Kết quả khai quật đã nhận thấy tầm quan trọng to lớn và sự thay đổi chồng xếp vô cùng phức tạp của các di tích khu vực Trung tâm. Về phương diện nghiên cứu, càng nghiên cứu càng nhận thức sâu sắc hơn giá trị tầm cỡ Di sản Thế giới của khu di tích. PGS. TS Tống Trung Tín cũng cho biết thêm: “Các đợt khai quật thăm dò đã làm rõ được một phần kết cấu không gian Chính điện Kính Thiên thời Lê sơ và Lê Trung Hưng, là cơ sở dữ liệu quan trọng cho việc phục dựng Chính điện Kính Thiên trong tương lai không xa. Trong đó, kết quả khảo cổ học mới nhất (năm 2021) đã lần đầu tiên tìm thấy mô hình kiến trúc đất nung tráng men thời Lê sơ. Di vật có giá trị tư liệu rất cao trong nghiên cứu về kiến trúc và mỹ thuật trang trí kiến trúc cổ truyền Việt Nam”.

Tham luận chủ đề 2 về nội dung Diễn giải hình ảnh trong hành trình phát huy giá trị di sản, TS. Trần Việt Anh, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, nguyên Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội đã trình bày những kết quả nghiên cứu diễn giải di tích bằng công nghệ 3D. TS. Trần Việt Anh nhấn mạnh: “Kết quả khai quật khảo cổ học trong những năm gần đây đã làm rõ thêm một phần không gian chính điện Kính Thiên thời Lê sơ (thế kỷ XV-XVI) và Lê Trung hưng (thế kỷ XVII-XVIII). Bằng việc mở rộng nghiên cứu so sánh, sưu tầm tư liệu và nghiên cứu những dấu tích khảo cổ, các cán bộ Trung tâm đã từng bước tái hiện không gian Điện Kính Thiên trên phối cảnh 3D. Hình ảnh điện Kính Thiên dần hiện lên với từng mảnh ghép từ nền móng, kiến trúc và bộ mái. Tuy còn nhiều vấn đề phải bổ sung nghiên cứu, lấp đầy khoảng trống nhưng cho thấy khả năng khôi phục được công trình này là rất cao”.

Tổng kết tọa đàm, PGS. Trần Đức Cường – Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam phát biểu: “ Tuy còn nhiều khó khăn vướng mắc về mặt bằng, về tư liệu nhưng chúng ta cần có quyết tâm, nỗ lực lớn để tiến tới xây dựng dự án phục hồi Điện Kính Thiên, đáp ứng nguyện vọng và mong mỏi của các nhà khoa học và nhân dân”.

Kim Yến