Yếm – Nét đẹp trong trang phục Việt
Yếm là trang phục không thể thiếu của phụ nữ Việt xưa, chiếc Yếm giúp người phụ nữ có thể khoe khéo vẻ đẹp hình thể bao gồm bờ vai trần thon thả và chiếc lưng cong quyến rũ.
Triển lãm “Yếm – Nét đẹp trang phục Việt” đang diễn ra tại đình Đồng Lạc, 38 Hàng Đào, Hà Nội nhân kỷ niệm ngày Di sản văn hóa Việt Nam từ ngày 20/11 đến 31/12/2014.
Theo Ban quản lý Phố cổ Hà Nội, triển lãm nhằm giới thiệu đến người dân Hà Nội, đặc biệt là thế hệ trẻ cùng khách quốc tế gần xa về một trong những trang phục cổ của kho tàng trang phục truyền thống dân tộc Việt. Từ đó góp phần giữ gìn và bảo tồn giá trị trang phục Yếm.
Yếm là trang phục lót của người phụ nữ Việt, áo Yếm tuy là một trang phục đơn giản nhưng nó đã thể hiện một cách chân thực nhất vẻ đẹp tự nhiên của người phụ nữ. Không chỉ là một trang phục phụ, áo Yếm còn trở thành một đề tài trong văn học, Yếm là vật để các chàng trai mang ra tỏ tình và “thách thức” đối với các cô gái, cũng là tượng trưng cho tình cảm của các cô gái trong chuyện trao tình cảm đối với chàng trai.
Hình ảnh Yếm trong văn học có thể thấy được các nét sinh hoạt của người dân trong đời sống xã hội xưa:
“Ước gì sông hẹp một gang
Bắc cầu dải yếm cho chàng sang chơi”
Một vài hình ảnh phụ nữ Việt xưa trong trang phục Yếm. Ảnh Huy Anh
Yếm xuất hiện từ bao giờ thì không ai rõ, có thể từ thời rất xa xưa, chỉ biết rằng nó có mặt trong cuộc sống của người dân Việt miền Bắc ngày xưa ở mọi tầng lớp. Màu sắc Yếm nói lên khá nhiều về người chủ của nó: Người lao động đồng ruộng mặc Yếm màu nâu; con gái nhà gia giáo thì mặc Yếm nhiều màu trang nhã và kín đáo như màu trắng ngà; người lớn tuổi mặc Yếm màu thẫm. Kiểu Yếm màu sặc sỡ, màu đỏ, cổ khoét sâu thì ít người dùng.
Vào thế kỷ 18 – 19, chiếc áo Yếm có hình vuông vắt chéo trước ngực, góc trên khoét tròn làm cổ Yếm đính mẩu dây để cột ra sau gáy. Nếu cổ khoét tròn gọi là Yếm cổ xây, cổ nhọn đầu hình chữ V gọi là Yếm cổ xe, đáy chữ V mà sẻ sâu xuống gọi là Yếm cổ nhạn. Hai góc hai bên lườn có dây để buộc ra sau lưng. Bước sang thế kỷ 20, Yếm càng được sử dụng phổ biến với nhiều kiểu dàng và mẫu mã phong phú.
Ngày nay, chiếc yếm đã được cải tiến, gọi là Yếm để dùng cho các em gái mới lớn, áo Yếm dùng mặc trong có hai dây đeo lên vai thay vì trước đây Yếm có hai dây buộc quanh cổ và hai dây bên buộc ngang lưng. Cổ áo dạng Yếm cũng được cải biên dùng làm trang phục mặc của phụ nữ khi trưng diện.
Trang phục của phụ nữ ngày nay đã có nhiều thay đổi, do vậy Yếm không còn được sử dụng rộng rãi. Trang phục Yếm chỉ được dùng trong các dịp trình diễn trang phục dân tộc và trong các ngày lễ hội truyền thống.
Huy Anh
